گفت‌وگو با محمدرضا محمدی، فیلم ساز افغانستانی که برنده جایزه جشنواره‌ای مهم در روسیه شده‌ است

شکیبا افخمی‌راد | شهرآرانیوز - محمدرضا محمدی از هنرجویان افغانستانی دوره فیلم سازی انجمن سینمای جوان مشهد است که چندی پیش توانست با فیلم کوتاه «نازپری» به جشنواره chelkinofest روسیه راه پیدا کند و جایزه بهترین فیلم را در این رویداد به دست آورد. این فیلم روایتگر داستان زندگی دختری افغانستانی است که تلاش می‌کند مانع ازدواج اجباری اش شود. «نازپری» اولین تجربه حرفه‌ای محمدی محسوب می‌شود، او که از ۱۶ سالگی به صورت تجربی کارش را در فیلم سازی آغاز کرده اکنون در آستانه ۲۸ سالگی به دنبال ساخت اولین فیلم بلندش است. در ادامه گپ وگفت ما با این فیلم ساز را درباره شروع فعالیت هایش و فیلم «نازپری» می‌خوانید.

تلاش برای رسیدن به یک هدف مشترک

محمدی درباره اولین حضورش در یک گروه فیلم برداری می‌گوید: من از زمان نوجوانی به فیلم سازی علاقه داشتم و می‌خواستم به هرصورتی در یک پروژه حضور پیدا کنم و با فضای پشت دوربین آشنا شوم. تا اینکه حدود ۱۱ سال پیش به عنوان بازیگر سیاهی لشکر به عوامل فیلم کوتاهی به نام «نفس نرم نسیم» اضافه شدم. این اتفاق فرصت خیلی خوبی برای من بود تا با روند کار و مراحل ساخت یک فیلم آشنا شوم. وقتی سر این پروژه حاضر شدم شیوه فیلم سازی و روحیه جمعی که در کار وجود داشت، اینکه تعدادی آدم برای رسیدن به یک هدف مشترک تلاش می‌کردند، برایم خیلی هیجان انگیز بود. به همین دلیل بعد از اینکه پروژه تمام شد بلافاصله و با آنکه اطلاعات خاصی نداشتم شروع به نوشتن فیلم نامه کردم.

او یادآور می‌شود: اولین فیلم نامه ام را که نوشتم، با چند بازیگر کار را کلید زدم. به همین روال سه اثر ساختم که از نظر خودم چندان باکیفیت نبود. سرانجام سال ۹۳ تصمیم گرفتم در انجمن سینمای جوانان مشهد ثبت نام و اطلاعات سینمایی ام را افزایش دهم. حضور در این کلاس‌ها انگیزه من را چند برابر کرد و من کتاب‌های بیشتری مطالعه کردم و فیلم‌های بیشتری دیدم تا کارم بهتر شود.

دغدغه ازدواج اجباری

از محمدی درباره ایده فیلم «نازپری» می‌پرسیم که توضیح می‌دهد: من مدتی اروپا بودم، از آنجا که برگشتم مسئله‌ای ذهنم را خیلی درگیر کرده بود. آن هم برخی فرهنگ‌های اشتباهی بود که در جامعه افغانستان جا افتاده است.

به گفته این فیلم ساز، برخی از مرد‌های سن بالا وقتی در خارج به وضعیت ثابتی می‌رسند و اقامت می‌گیرند، فکر و ذهنشان این می‌شود که به افغانستان و ایران برگردند، با یک دختر کم سن وسال ازدواج کنند و او را با خود ببرند. آن‌ها می‌دانند خانواده‌ها برای خواستگاری که از خارج آمده سخت گیری نمی‌کنند.

محمدی می‌گوید، همین موضوع دغدغه او شده تا فیلم نامه «نازپری» را بنویسد. این فیلم ساز درباره زمان تولید اثرش نیز خاطرنشان می‌کند: ما تابستان پارسال به محض اینکه هوا گرم و شیوع کرونا کمتر شد، کار را کلید زدیم.

او یادآور می‌شود: کار در شرایط کرونا سخت بود، ولی ما سعی کردیم تمام شیوه نامه‌ها را رعایت کنیم و خوشبختانه برای هیچ کدام از عوامل مشکلی پیش نیامد.

محمدی با اشاره به اسامی ۴ بازیگر اصلی فیلم، نازنین عسگری، فاطمه شیرازی، سیدحسین حسینی و نفیسه موسوی نژاد، درباره مرحله انتخاب بازیگر «نازپری» نیز توضیح می‌دهد: ما فراخوانی منتشر و در پروسه‌ای بازیگرانمان را انتخاب کردیم. حدود ده روز هم با این بازیگران که بیشتر نابازیگر بودند تمرین داشتیم. در این بین رضا دیدار، از فیلم بردارانی که در تهران مشغول فعالیت است و در دانشگاه کابل تدریس می‌کند، با دعوت ما به گروه اضافه شد و سرانجام ما «نازپری» را کلید زدیم. حدود ۱۰ روز هم مشغول فیلم برداری بودیم.

این فیلم ساز که در «نازپری» هم با بازیگر ایرانی و هم افغانستانی همکاری کرده یادآور می‌شود: فاطمه شیرازی، یکی از بازیگران اصلی فیلم که نقش پررنگی هم در فیلم داشت، ایرانی بود و باید با گویش افغانستانی صحبت می‌کرد. البته او به این دلیل که پدر و مادرش اهل مناطق همجوار با افغانستان بودند کمی با این گویش آشنایی داشت، با این حال به محض آنکه برای بازی در این نقش انتخاب شد، آموختن گویش افغانستانی را شروع کرد و مدتی هم با ما تمرین داشت. خانم شیرازی آن قدر به زیبایی گویش افغانستانی را ادا کرد که بعد از پایان کار، زمانی که دوستان ایرانی ما فیلم را دیدند از اینکه او افغانستانی نیست تعجب کردند.

او درباره حضور فیلمش در رویداد‌های بین المللی نیز توضیح می‌دهد: جشنواره‌ها در این ایام به دلیل کرونا چندان رونق ندارند یا به تعویق افتاده اند یا لغو شده اند. من فیلمم را برای دو یا سه جشنواره فرستادم که خوشبختانه در جشنواره روسیه اکران شد و مقام بهترین فیلم از نگاه داوران را از آن خود کرد. تماس آنلاینی هم با جشنواره داشتم و گفتند دیپلم و جوائز را در یک ماه آینده برایم می‌فرستند.

حرفه اصلی ام فیلم سازی است

محمدی همچنین از آینده خود در مسیری که شروع کرده می‌گوید: من به فیلم سازی به عنوان حرفه اصلی ام نگاه می‌کنم و خیلی به این رشته علاقه‌مند هستم و هر روز بیشتر از دیروز برای پیشرفت در آن تلاش می‌کنم. فقط مشکل این است که در این راه به جوان‌ها اعتماد نمی‌کنند، متأسفانه خیلی‌ها حاضر نیستند برای کسانی که تازه وارد سینما شده اند و نگاهی نو دارند سرمایه گذاری کنند. فقط انجمن سینمای جوان است که از ما حمایت می‌کند.

او خاطرنشان می‌کند: فیلم نامه جدید من که «رویا» نام دارد درکنار چند اثر دیگر از بین ۴۰۰ فیلم نامه در انجمن سینمای جوان انتخاب شده که امیدواریم با بهبود شرایط کرونا بتوانم آن را بسازم.

این فیلم ساز از «نازپری» به عنوان اولین کار حرفه‌ای خود نام می‌برد و می‌گوید: پیش از «نازپری» چند کار تجربی انجام دادم که برای پخش از شبکه‌های افغانستان آن‌ها را فرستادم. همه این فیلم‌ها موضوعی مرتبط با افغانستان داشته اند. فیلم نامه جدیدم «رویا» نیز درباره مهاجران است. او درباره الگو‌های ایرانی اش در حوزه فیلم سازی نیز توضیح می‌دهد: بی شک اصغر فرهادی از کسانی است که خیلی از ما تلاش می‌کنیم در عرصه فیلم سازی از سبک و روشش الهام بگیریم تا مثل او بتوانیم خیلی خوب آن نظری که در ذهنمان هست را به تصویر بکشیم.

آقای امیر نادری که سازنده آثاری، چون «سازدهنی» و «دونده» هستند و عباس‌کیارستمی، کارگردان بزرگی که من را عاشق سینما کرد، از دیگر الگو‌های من در فیلم سازی هستند. محمدی از برنامه ریزی‌های خود برای ساخت یک فیلم بلند نیز خبر می‌دهد: این روز‌ها سوژه‌های زیادی به ذهنم می‌رسد که در قالب فیلم کوتاه نمی‌گنجند و باید تبدیل به فیلم نامه بلند شوند. اما منتظرم وضعیت کرونا بهتر شود تا فیلم نامه «رویا» که قصد دارم آخرین کار کوتاهم باشد را بسازم و بعد از آن به سمت ساخت فیلم بلند بروم.